กรงตั๊กแตน จากหญ้าแห้วหมู ของเล่นจักสานพื้นบ้านสมัยเด็กๆ

ในช่วงปลายฤดูฝน เป็นช่วงที่ต้นหญ้าตามท้องทุ่งนากำลังชูช่อออกดอกบานสะพรั่ง  บวกกับช่วงเวลานั้นแมลงสัตว์ตัวเล็กๆ อย่างตั๊กแตนก็มักจะมีจำนวนมากมาย  ช่วงวัยเด็กท้องถิ่นชนบท  ซึ่งมักจะติดสอยห้อยตาม พ่อ-แม่ ผู้ปกครองไปตามท้องไร่ท้องนาในช่วงวันหยุดเรียน  สิ่งที่ติดตัวไปนั้นจะมีก็เพียงแค่เสื้อผ้าหุ่มกายเท่านั้น  ไม่มีของเล่นพกติดตัวไปด้วย  จึงต้องไปหาของเล่นเอาดาบหน้า กรงตั๊กแตน จึงถือได้ว่าเป็นอีกหนึ่งของเล่น ที่หาได้จากท้องทุ่ง การทำต้นหญ้าให้กลายเป็นของเล่นจึงไม่ใช้เรื่องแปลกของเด็กชนบทในสมัยอตีด กรงตั๊กแตนจะถูกสานขึ้นจากต้นหญ้าแห้วหมู และไล่จับตั๊กแตนมาใส่ไว้ในกรง 

อันเนื่องมาจากการรอคอยพ่อแม่ทำงานตั้งแต่เช้าถึงเวลากลับบ้านนั้นมันยาวนาน นอกจากการวิ่งเล่นแล้ว สิ่งที่จะทำให้วันเวลาของเด็กๆหมดไปเร็วขึ้นก็คือ ความเพลิดเพลนจากการมีของเล่นนั้นเอง

ตามท้องทุ่งที่ต้นหญ้าไม่สูงมากนัก มักจะเป็นบริเวณที่มีต้นหญ้านุ่มๆ รวมเหมือนกับว่าปูพรมไว้บนพื้นดิน เป็นที่สำหรับนั่ง นอนและวิ่งเล่น สำหรับต้นหญ้าใบนุ่มๆชนิดหนึ่ง  ที่ชื่นชอบก็คือ หญ้าแห้วหมู

หญ้าแห้วหมู เป็นพื้นล้มลุก โดยจะเริ่มแทงใบแรกให้โผล่จากพื้นดินในช่วงต้นฤดูฝน และในช่วงปลายฤดูฝนต้นฤดูหนาวจะออกช่อดอก  ดอกและใบ จะแก่ตายในช่วงฤดูร้อนเพราะขาดน้ำ แต่ต้นหญ้าชนิดนี้มีตารากพร้อมที่จะเกิดขึ้นใหม่เสมอหากได้รับน้ำอย่างเพียงพอ

รากหญ้าของแห้วหมู  หญ้าแห้วหมูเป็นพื้นตระกูลมีหัวเล็กๆ ฝังอยู่ใต้ดิน  เมื่อเติบโตขึ้นรากจะซอนไซไปตามดิน แล้วจะเกิดเป็นตารากที่สามารถแบ่งหน่อเกิดเป็นต้นหญ้าแห้วหมูต้นถัดไป เป็นโครงข่ายของหญ้าแห้วหมู  เปลือกนอกของรากหรือหัวหญ้าแห้วหมู จะมีสีดำน้ำตาลขึ้นอยู่กับสีของดินที่หญ้าชนิดนี้เจริญเติบโต  เมื่อผ่าหัวหญ้าแห้วหมูจะพบว่าข้างใน จะเป็นสีขาวออกเหลืองๆ  โครงข่ายของหญ้าแห้วหมูที่เกิดเป็นกลุ่มก้อน จึงกลายเป็นพื้นพรมบนดินได้ดี

ใบของหญ้าแห้วหมู หญ้าแห้วหมูเป็นพืชใบเลี้ยงเดียว สีของใบจะเป็นสีเขียวอ่อนจนถึงเขียวเข้ม ตามสภาพพื้นดินลักษณะใบจะเล็กกว้างประมาณ 1-2 มิลิเมตร แต่จะยาวเรียวตั้งแต่ 4-15 เซนติเมตรเลยที่เดียวขึ้นอยู่กับสภาพพื้นดิน  จำนวนใบ 3-5 ใบโดยประมาณ  ด้วยความพิเศษของใบหญ้าแห้วหมูคือ ไม่มีความคมของขอบใบ จึงไม่ก่อให้เกิดการระคายเคืองต่อร่างกาย แถมใบที่ซ้อนทับกันหลายๆใบ ประกอบขึ้นจากหลายๆต้นจึงมีความนุ่ม เหมือนพรมบนพื้นดีๆนี่เอง

ดอกของหญ้าแห้วหมู จะมีก้านดอกพุ่งออกจากหัวใต้พื้นดิน สู่ภายนอกยาว 10 -18  เซนติเมตร โดยที่ก้านดอกจะมีความยาวมากกว่าความยาวของใบ  ช่อดอกจะแตกออกเป็นแสกๆ 3-8 ซี่  ดอกอ่อนจะมีสีเขียวอ่อน เมื่อเริ่มแก่ดอกจะเป็นสีน้ำตาล และมีเกสรสรสีเหลือง  เมื่อตัดก้านดอกจะมองเห็นเป็น 3 เหลี่ยม และมีรูพรุนเล็กๆสำหรับส่งน้ำเลี้ยงให้กับช่อดอก

หญ้าแห้วหมู ถึงแม้ว่าชาวไรชาวสวนจัดให้อยู่ในกลุ่มวัชพืชก็ตาม  แต่ในแง่สมุนไพรยังพบว่าหญ้าแห้วหมูมีประโยชน์มากมาย  ตามสูตรยาโบราณแห้วหมูเป็นสมุนไพรเป็นยาบำรุง อวัยวะต่างๆในร่างกาย  ช่วยให้ร่างกายแข็งแรง บำรุงโลหิต บำรุงเลือด บำรุงหัวใจ ลดไขมัน หรือจะใช้เป็นยาลดไข้ บรรเทาอาการปวดกระเพา แก้ปวดท้อง ท้ออืด ท้องเฟ้ออาหารไม่ย่อย เป็นต้น

ทำไมต้องพรีเซ้นหญ้าแห้วหมูไปเยอะแยะมากมาย ก็เพราะมันเกี่ยวโยงกันครับ เอาละครับวันนี้ขอกลับไปเน้นจุดสำคัญ คือ  กรงตั๊กแตนของเล่นสำหรับเด็ก

วิธีทำกรงตั๊กแตนของเล่นจักสานสมัยเด็กๆ นี้ทำจาก ก้านดอกของหญ้าแห้วหมู  

1. เตรียมวัตถุดิบเริ่มต้นจากการถอนก้านหญ้าแห้วหมูออกจากต้นหญ้าแห้วหมู  ให้ได้ 20-40  ก้าน 
2. ทำการลอกใบที่ติดตามกับก้านดอกออก (โดยส่วนใหญ่จะไม่มีใบติด)
3. หงายฝ่ามือข้างที่ไม่ถนัดขึ้น   สอดก้านดอกหญ้าแห้วหมูก้านแรกไว้ด้านหลังนิ้วกลางหรือนิ้วนางก็ได้  โดยให้ก้านดอกอยู่กึ่งกลางบริเวณโคนนิ้ว   หลังจากนั้นกดให้ปลายทั้ง 2 ด้านชี้ขึ้นบนฝ่ามือ
4. สอดก้านดอกลำดับถัดไปให้อยูด้านบนฝ่ามือ แต่อยู่ถัดไปจากก้านที่หนึ่ง  หลังจากนั้น  กดก้านดอกที่หนึ่งทับลงไปบนก้านที่ 2  แล้วให้ปลายทั้งสองด้านสอดไปหลังมือ
5. ทำเหมือนลำดับที่ 4 ต่อไปเรื่อยๆ จนกระทั่งเราได้ ขนาดของกรงตั๊กแตน ที่ใหญ่พอที่จะใส่ตั๊กแตนที่จับได้
6. หลังจากนั้นทำการถอด กรงตั๊กแตนออกจากมือไปมัด  ก็จะได้กรงตั๊กแตนจักรสานเป็นที่เรียบร้อย
7. การใส่ตั๊กแตนลงในกรง เราจะหันหัวตั๊กแตน เข้าไปด้านหลังกรง  ( วิธีแยกด้านหน้า-หลังกรง  คือ ด้านหน้ากรงจะเป็นด้านเริ่มต้นของการสานหรือด้านที่มีจุก )

ของเล่นจักรสานสมัยเด็กๆนี้นอกจากจะเป็นการเพิ่มทักษะการเรียนรู้ ให้กับเด็กๆแล้ว ยังเป็นของเล่นที่มีความปลอดภัย เพราะเป็นของเล่นที่ทำขึ้นจากธรรมชาติ ซึ่งต่างจากของเล่นในปัจจุบันที่ทำขึ้นจากวัถุดิบสารสังเคราะห์ ที่อาจจะมีสารปนเปื้อนหรือเคมีต่างๆปลอมปน นอกจากอันตรายแล้ว ยังไม่ช่วยทำให้เด็กมีการเรียนรู้และมีความคิดสร้างสรรค์ ให้เกิดขึ้นจากตนเอง พบกันใหม่กับของเล่นชิ้นถัดไปครับ

บทความที่น่าสนใจ จิ้งหรีดทอดกรอบ มีประโยชน์ อร่อย เป็นแมลงที่ให้โปรตีนสูง ให้พลังงานสูง

คลิป กรงตั๊กแตน https://youtu.be/bXW7sAHUhlc